در این بخش از پیام برق ، خطرات میدانهای الکتریکی خطوط فشار متوسط و فشار قوی و حریم های درجه یک و دو در ولتاژهای مختلف به استحضار خوانندگان محترم خواهد رسید . برای آشنایی بیشترباید عرض کنم همانگونه که در اطراف آهن ربا میدان مغناطیسی وجود دارد که قادر است بسته به میزان تاثیر خطوط میدان بر محیط نفوذ نموده و اثر نماید براساس قانون دست راست فلمینگ جریان الکتریکی در هنگام عبور از داخل سیم در اطراف آن نیرویی تولید می کند که این نیرو ناشی از تاثیر بارهای الکتریکی عبوری از سطح سیم بر روی ذرات عایق اطراف آن است .  در مورد خطوط هوایی ، این عایق هوا بوده و در داخل کابلها می تواند کاغذ ، روغن یا P.V.C و دیگر عایق های رایج در صنعت برق باشد تاثیر بارهای الکتریکی سیم برق بر روی ذرات عایق اطراف آن موجب می شود ذرات عایق که قبلاً از نظر بار الکتریکی در حالت خنثی بودند با تغییر حالت دو قطبی های آن پلاریزه شوند یعنی بارهای مثبت و منفی آن در حال جدا شدن از همدیگر باشند با تداوم این حالت بارهای مثبت و منفی دو قطبی های عایق از همدیگر جدا شده و عمل یونیزاسیون اتفاق می افتاد به بیان ساده تر عایق اطراف سیم به هادی جریان برق تبدیل شده و قادر خواهد بود جریان الکتریکی را از خود عبور دهد جدا شدن بارهای مثبت و منفی دو قطبی های عایق را شکست عایقی گویند که معمولاً با صدا و هاله بنفش رنگ همراه است به این پدیده کرونا نیز گفته می شود در خطوط فشار قوی 230 و 400 هزار ولت چنانچه در کنار یا زیر این خطوط بایستید به راحتی صدای کرونا را خواهید شنید ، در هنگام شب هاله بنفش کم رنگ نیز قابل رویت است .

 

حال که با طریقه پیدایش میدانهای الکتریکی در اطراف سیم در خطوط فشار متوسط و فشار قوی آشنا شدیم قانون دست راست فلمینگ را این گونه تعریف می کنیم که چنانچه مسیر عبور جریان در جهت انگشت شست دست راست ما باشد ، جهت خطوط میدان الکتریکی تولید شده در جهت چهار انگشت دیگر دست راست ما خواهد بود برای اینکه مطلب را زیاد سنگین نکنیم به گفتن این موضوع اکتفا می کنم که میدان الکتریکی قادر است به سیمهای اطراف سیم ، اختلاف پتانسیل الکتریکی القا نماید . آنچه از نظر مشترکین محترم حایز اهمیت است این است که چگونه خود را از خطرات میدان الکتریکی خطوط فشار قوی مصون نگه داریم . از نظر ایمنی برای خطوط شبکه های هوایی و تجهیزات منصوبه در آن سه نوع فاصله ایمنی تعریف شده است . یکی از آنها فاصله ایمنی تجهیزات از همدیگر است و در واقع فاصله ما بین فازها ، فاز با زمین ، شینه ها ، بوشینگ ها فاصله فازها از بدنه تابلو ، فنس و نظایر آن را مطرح می نماید . دومین فاصله که در ایمنی تعریف شده مربوط به رعایت فاصله مجاز از سیمهای برقدار توسط افراد صلاحیتدار می باشد از آنجایی که این گونه افراد با خطرات میدانهای الکتریکی و سایر موارد بخوبی آشنا بوده و آموزشهای فنی و ایمنی لازم را در طول خدمت خود طی نموده آن و با تجهیزات ، ابزار کار ، لباسکار و لوازم ایمنی مناسب در روی شبکه و مجاورت آن کار می کنند بنابراین فواصل ایمنی از سیمهای برقدار برای آنان تعریف شده که لازم است در حین کار رعایت نماید . فاصله سومی که در ایمنی تعریف شده فاصله عموم مشترکین برق از خطوط هوایی می باشد که اصطلاحاً حریم نامیده می شود . حریم خطوط انتقال نیرو ، فاصله ایمنی است که بمنظور جلوگیری از صدمه رسیدن به انسانها ، دام و طیور ، تجهیزات ، ساختمانها و ابنیه ها و پایداری شبکه برق رسانی تدوین و ابلاغ شده و کلیه موسسات ، کارخانجات و عموم شهروندان محترم لازم است برای پیشگیری از وارد شدن هرگونه ضرر و زیان احتمالی بدقت رعایت نمایند .

 

حریم بطور کلی به دو دسته تقسیم می شود . حریم درجه یک و حریم درجه دو و برای شبکه های هوایی با ولتاژ بیش از 1000 ولت تعریف شده است همان طوری که در پیامهای قبلی نیز اشاره شده است برای ولتاژ بین 1000 ولت تا 33 هزار ولت ولتاژ فشار متوسط و برای خطوط بالاتر از 33 هزار ولت به بالا فشار قوی گفته می شود در بعضی از تقسیم بندی ها برای ولتاژ 400 هزار ولت و بالاتر فشار فوق قوی گفته می شود .

 

حریم درجه یک در واقع فاصله از تصویر عمودی فاز کناری خط هوایی برق بر روی زمین است ، در حریم درجه یک اقدام به هرگونه عملیات ساختمانی و ایجاد تاسیسات مسکونی ، دامداری ، درختکاری ، انبارداری و حتی دیوار کشی تا هر ارتفاع ممنوع است .

 

حریم درجه دو فاصله از تصویر عمودی فاز وسط خط هوایی برق بر روی زمین است در حریم درجه دو فقط ایجاد تاسیسات اعم از مسکونی و صنعتی و مخازن سوخت تا هر ارتفاع ممنوع است . براساس ماده 9 قانون حریم خطوط هوایی در صورت هرگونه تجاوز به حریم ، اداره برق با اعطای فرصت مناسب با حضور نماینده دادستان هرگونه احداثی غیر مجاز را قلع و قمع و رفع تجاوز خواهد نمود و نیروی انتظامی نیز همکاری کامل خواهد داشت و براساس ماده 10 قانون ، اعطای پروانه ساختمان و انشعاب آب و گاز و برق و سایر خدمات در مسیر حریم ممنوع است .

 

برای شناختن شبکه های هوایی و اختلاف پتانسیل الکتریکی آنها می توان از تعداد مقره های بشقابی منصوبه بین سیم های فاز و بازوهای دکل ها یا پایه های برق استفاده نمود تعداد مقره های بشقابی در ولتاژ 20 هزار ولت دو عدد ، در 33 هزار ولت 3 عدد ، در 63 هزار ولت 5 عدد ، در 132 هزار ولت    9 عدد ، در 230 هزار ولت 16 عدد و در 400 هزار ولت 25 عدد می باشد .